Forum Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP

Stosownie do zapisu art. 6 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 1996 r. nr 13, poz. 74 z późn. zm.), do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Obejmują one zarówno zadania własne gminy, jak i zadania zlecone odrębnymi ustawami z zakresu administracji rządowej.
Zadania własne gminy, w tym sprawy ochrony przeciwpożarowej (art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy), mają na celu zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności. Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, ustawy odrębne określają, które z zadań własnych gminy mają charakter obowiązkowy. Takim szczególnym aktem prawnym jest ustawa z 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. nr 81, poz. 351 z późn. zm.). Reguluje ona kwestie dotyczące zapobiegania pożarom, klęskom żywiołowym, organizacji ochrony przeciwpożarowej, działań ratowniczych, uprawnień strażaków i członków ochotniczych straży pożarnych, świadczeń rzeczowych i finansowych przysługujących jednostkom ochrony przeciwpożarowej.
Ochotnicze straże pożarne są to umundurowane jednostki ochrony przeciwpożarowej, wyposażone w specjalistyczny sprzęt, przeznaczone przede wszystkim do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi lub innymi miejscowymi zagrożeniami. Podmiotami tworzącymi wyżej wymienione jednostki mogą być: minister właściwy do spraw wewnętrznych, a za jego zgodą inni ministrowie, wojewodowie, organy jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucje, organizacje, osoby prawne lub fizyczne.
Ochotnicza straż pożarna funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy z 7 kwietnia 1989 roku Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. nr 20, poz. 104 z późn. zm.), a szczegółowe zadania i organizację określa jej statut (art. 19 ustawy o ochronie ppoż.).
Według art. 29 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, koszty funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej pokrywane są z:
a)budżetu państwa
b)budżetów jednostek samorządu terytorialnego,
c)dochodów instytucji ubezpieczeniowych, ubezpieczających osoby prawne i fizyczne,
d)środków własnych podmiotów, które uzyskały zgodę ministra spraw wewnętrznych i administracji na utworzenie jednostki ochrony przeciwpożarowej.
Kwestię finansowania ochotniczych straży pożarnych reguluje przepis szczególny ustawy – art. 32 ust. 2, który mówi, iż koszty wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej ochotniczej straży pożarnej ponosi gmina, za wyjątkiem szkoleń, które nieodpłatnie prowadzi Państwowa Straż Pożarna.
Obowiązkiem gminy jest również: bezpłatne umundurowanie członków ochotniczej straży pożarnej, ubezpieczenie w instytucji ubezpieczeniowej członków ochotniczej straży pożarnej. Ponadto gmina może zatrudnić komendanta gminnego ochrony przeciwpożarowej, co jednoznacznie wiąże się z pokrywaniem kosztów jego działalności.
Ustawa o ochronie przeciwpożarowej przewiduje szczególne sytuacje związane z finansowaniem działalności ochotniczych straży pożarnych:
· art. 33 ustawy – budżet państwa pokrywa koszty funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej, jeżeli jednostki te działają w ramach krajowego systemu ratowniczo–gaśniczego,
· art. 34 ustawy – budżet państwa pokrywa koszty funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych, związane z ochroną przeciwpożarową, o ile na podstawie odrębnych przepisów zostaną przekazane gminom jako zadania zlecone.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 16 ustawy z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz. U. nr 91, poz. 578 z późn. zm.), do zadań powiatu należą sprawy publiczne o charakterze ponadgminnym, między innymi w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Natomiast ustawa o ochronie przeciwpożarowej szczegółowo wylicza zadania własne powiatu: prowadzenie analiz i opracowywanie prognoz dotyczących pożarów, klęsk żywiołowych, prowadzenie analiz sił i środków krajowego systemu ratowniczo–gaśniczego na obszarze powiatu, budowanie systemu koordynacji działań jednostek ochrony przeciwpożarowej wchodzących w skład krajowego systemu ratowniczo–gaśniczego, organizowanie systemu łączności, alarmowania i współdziałania między podmiotami uczestniczącymi w działaniach ratowniczych na obszarze powiatu.
Biorąc pod uwagę zapisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej i ustawy o samorządzie gminnym, trzeba stwierdzić, iż finansowanie działalności ochotniczych straży pożarnych należy do obowiązkowych zadań własnych gminy.